Izložba „Čistač” je prva velika evropska retrospektiva Marine Abramović, koncipirana u bliskoj saradnji s umetnicom. Izložba hronološki prati sve faze njene pedesetogodišnje karijere, počevši od radova iz ranih šezdesetih do današnjih.
Sadrži više od 120 radova i čine je slike, crteži, objekti, fotografije, zvučni i video radovi, filmovi, scenografija i arhivska građa. Izložba uključuje antologijska dela umetnosti performansa (Ritmovi, 1973–1974; Tomasove usne, 1975; Relacioni radovi, 1976–1977; Prelazak noćnog mora, 1982–1986), kao i dela koja su obeležila njen recentni opus (Balkanski barok, 1997; Kuća sa pogledom na okean, 2002; Umetnik je prisutan, 2010).
Marina Abramović (Beograd, 1946) jedna je od najvećih umetnica performansa i markantna pojava u svetu savremene umetnosti. Ona je jedina iz generacije radikalnih performera sedamdesetih koja se i dalje bavi umetnošću performansa. Tokom karijere pomerala je svoje fizičke i mentalne granice istražujući teme emocionalne i duhovne transfiguracije, i potpisujući neke od najupečatljivijih performativnih činova sve do danas. Koristeći se širokim spektrom medija u ostvarenju svojih kreativnih ciljeva, Marina Abramović je konstantno preispitivala granice performansa i krajnjih dometa ove umetnosti. Njeni performansi su složene značenjske strukture koje počivaju na preplitanju konkretnog i simboličkog, materijalnog i spiritualnog, telesnog i mentalnog, intimnog i javnog, ponavljanja i promene, aktuelnog i virtuelnog.
Za Marinu Abramović performans je umetnost transformacije koja se odvija kroz razmenu energije između izvođača i publike. To je umetnost „čišćenja” koja poseduje kapacitet da korenito promeni doživljaj sopstva, drugih i zajednice, kao i odnos prema samom životu. Njen opus svedoči o stalnoj potrazi za metodama i tehnikama oslobađanja energije ljudi, objekata i akcija.
Reperformansi
Živi segment izložbe su reperformansi istorijskih performansa Marine Abramović (solo i sa Ulajem) koje izvode domaći i inostrani reperformeri tokom celog trajanja izložbe:
> Umetnost mora biti lepa, umetnik mora biti lep, 1975.
> Oslobađanje glasa, 1975.
> Oslobađanje memorije, 1975.
> Oslobađanje tela, 1975.
> Udisanje/izdisanje, 1977.
> Imponderabilia, 1977.
> Svetlo/tama, 1977.
> Odnos u vremenu, 1977.
> Radni odnos, 1978.
> AAA-AAA, 1978.
> Manifest umetnikovog života, 1997.
Filmski program
Filmovi se prikazuju četvrtkom u sali „Miodrag B. Protić” u 18 časova. Važi ulaznica za muzej.
Razgovori sa čistačicom
2019, 45 min (r. Boris Miljković)
3, 10, 17, 24. oktobar 2019.
U jednom danu, gotovo u jednom dahu, snimljen je razgovor sa Marinom Abramović. Započet je u Studentskom kulturnom centru, nastavljen je u automobilu koji kruži Beogradom i posećuje mesta iz njenih sećanja, i završen je u Muzeju savremene umetnosti u kojem će biti prikazana njena retrospektivna izložba „Čistač”.
Kino beleške
1975, 30 minuta (r. Luc Beker)
31. oktobar, 7, 14, 21. novembar 2019.
Film nemačkog reditelja Luca Bekera prikazuje protagoniste umetničke scene povezane sa Studentskim kulturnim centrom u Beogradu. Film čini niz individualnih izjava i performansa o umetnosti i društvu, uključujući Marinu Abramović koja izvodi performans Umetnost je lepa, umetnik mora biti lep.
Život i smrt Marine Abramović Boba Vilsona
2012, 57 minuta (r. Đada Kolagrande)
28. novembar, 5, 12, 19. decembar 2019.
Dokumentarni film o stvaranju eksperimentalne opere zasnovane na biografiji Marine Abramović. Umetnica je pozvala eminentne ličnosti iz sveta umetnosti da učestvuju u ovom projektu — pozorišnog reditelja Roberta Vilsona, glumca Vilijama Defoa i muzičara Entonija Hegertija. Film sadrži snimke sa proba i intervjue sa učesnicima ovog izuzetnog projekta.
Marina Abramović: Umetnik je prisutan
2012, 106 minuta (r. Metju Ekers)
26. decembar 2019, 9, 16. januar 2020.
Dokumentarni film koji prikazuje život i rad Marine Abramović kroz prizmu jednog od najspektakularnijih umetničkih performansa koji je izvela za vreme retrospektive njenog rada u Muzeju moderne umetnosti u Njujorku 2010. Tri meseca, ukupno 736 sati, nepomično je sedela na stolici u galeriji, gledajući pravo u oči svakog od 1.675 posetilaca koji su tokom ovog perioda sedeli preko puta nje.
Producent izložbe: Moderni muzej (Stokholm), u saradnji sa Luizijana muzejom moderne umetnosti (Humlebek) i Bundeskunsthale (Bon).
Kustos izložbe: Lena Esling (Moderni muzej), sa Tine Kolstrup (Luizijana muzej moderne umetnosti) i Zuzane Klajne (Bundeskunsthale).
Organizator izložbe u Beogradu: Muzej savremene umetnosti
Kustos: Dejan Sretenović
Savetnik za beogradski period: Ješa Denegri
Asistentkinja kustosa: Senka Ristivojević
Dizajn izložbe: Marina Dokmanović i Jerun de Vrijs
Grafički dizajn: Andrej Dolinka
Menadžerka projekta: Violeta Slepčević
Stručna konsultantkinja za produkciju projekta: Milica Perović
Producentkinja izložbe: Nataša Lazić
Koordinatorka reperformansa: Nataša Novaković
Inspicijentkinja: Ana Samardžić
Organizatorka pratećih događaja: Tamara Todorović
Menadžerka za odnose sa javnošću i marketing: Slavica Pešić
Asistentkinja menadžera za odnose sa javnošću: Naomi Kojen
Tehnička realizacija: Dragan Stošić, Nikola Cvetković, Zoran Jakovljević, Dejan Klajić, Saša Sarić i Vlada Vidaković [MSUB], Mirko Đorđević, Marko Gavrilović, Lazar Popović, Proto d.o.o, AVL Projekt Int. d.o.o.
Izvođači reperformansa: Alireza Ostovar, Tiina Lehtimaki, Lucie Kother, Anna Luna Holmberg, Johannes Reisinger, Daniele Tessaro, Maria Novella Tattanelli, Leonardo Sinopoli, Sharon Estacio, Mariana Yaremchyshyna, Mads Bittman, Darius Bogdanowicz, Nejma Larichi, Uwe Brauns, Gianluca Trusso Forgia, Katarina Bućić, Katarina Orlandić, Tijana Koprivica, Nikola Korać, Nikola Pavlović, Ivana Ranisavljević, Anisja Gavrilović, Ana Obradović, Andreja Kargačin, Vanja Halupa, Nina Pantović, Tanja Đurić Josić, Aleks Zain.
Muzej savremene umetnosti se zahvaljuje sledećim pojedinicma i institucijana na podršci: Đuliano Arđenciano, Sidni Fišmen, Ketrin Kutsavlis, Metju Murmen, Bili Zao i Elison Breinhard (Abramović LLC, Njujork), Ivana Abramović, Linzi Pajsinger; Lena Esling i Dezire Blumberg (Moderni muzej, Stokholm), Vaclav Kucma i Paulina Kun (Centar za savremenu umetnost, Torun), Snežana Arnautović i Aleksandar Ilić (Institut za umetničku igru, Beograd), Jovica Maćoš, Davor Ugrešić, Dragan Zdravić, Predrag Arsić.
