06.03.2022 | 21:46

Prerani odlazak Srđana Jovanovića Vajsa

Arhitekta, teorietičar i umetnik Srđan Jovanović Vajs (Weiss), osnivač NAO (Normal Architecture Office) u Njujorku i autor niza istraživačkih projekata u oblasti arhitekrure, urbanizma i umetnosti, preminuo je u Novom Sadu u 55. godini posle duže i teške bolesti. Jovanović će biti sahranjen 7. marta u 11 sati na Uspenskom groblju u Novom Sadu.

Rođen 1967. godine u Subotici, Jovanović se školovao u Novom Sadu i Beogradu, gde je završio postdiplomske studije, a 1995. godine preselio se u SAD, gde je završio master studije arhitekture na Harvardu. Doktorirao je u Centru za arhitektonsko istraživanje na Goldsmit univerzitetu u Londonu.

Nakon studija na Harvardu, gde je upoznao niz velikih imena arhitekture (Richard Gluckman, Jane Wernick, Jacques Herzog, Pierre de Meuron, Adriaan Geuze, Rem Koolhaas…), Jovanović se preselio u Njujork, gde je počeo saradnju sa Ričardom Glukmanom i Robertom Vilsonom (Wilson). Projektom “Blur” osvojio je 1988. godine drugu nagradu na 2G takmičenju Fondacije Misa van der Roea u Barseloni. Ubrzo potom započeo je u Njujorku nezavisnu arhitektonsku praksu Normal Group for Architecture sa švajcarskom arhitektkinjom i autorkom Sabine fon Fišer (Sabine von Fischer). Sarađivali su do 2003. godine, kada je Jovanović osnovao NAO.NYC (Normal Architecture Office), kolaborativni studio za arhitektonsko-urbanistički dizajn i izložbenu praksu. Takođe, bio je jedan od osnivača Škole izostavljenih studija (School of Missing Studies – SMS), međunarodne umetničke i arhitektonske grupe za istraživanje gradova obeleženih naglim promenama u procesu tranzicije.

Blur, © NAO

Izložbeni projekti NAO predstavljani su na UABB u Šenženu, Lisabonskom trijenalu arhitekture, Grejem fondaciji u Čikagu, na Institutu za savremenu umetnost u Filadelfiji, u Njujorškoj javnoj biblioteci, Kući svetskih kultura u Berlinu, Muzeju savremene umetnosti Vojvodine u Novom Sadu, Aronson galeriji Nove škole u Njujorku, Galeriji Škuc u Ljubljani, SAVVY u Lajpcigu…

Jovanovićev teorijski rad poznat je po analizi balkanskih gradova u kontekstu posledica ratova i krize u bivšoj Jugoslaviji tokom 90-ih. Bavio se i tabuima o kasnom i post-socijalizmu u bivšoj Jugoslaviji i ilegalnoj arhitekturi razvijanoj tokom ratova 90-ih. Skovao je termin “turbo arhitektura” i doprineo razumevanju geopolitičkog procesa “balkanizacije” i njegovih efekata u glavnim gradovima zemalja nastalih raspadom Jugoslavije. Reč je o procesu kroz koji su novonastale prestonice prošle kako bi istakle urbanu posebnost u odnosu na ostale u regionu, ali i naspram trendova hegemonističkih sila globalizacije.

Jovanović je autor knjiga “Socialist Architecture: The Reappearing Act” (The Green Box, Berlin, 2017), “Socialist Architecture: The Vanishing Act” (JRP Ringier, 2012, sa Arminom Linkeom) i “Almost Architecture” (Merz & Akademie Solitude + kuda.nao, 2006).

Jovanović je nedavno završio DAAD art rezidenciju u Potsdamskom institutu za istraživanje klimatskih promena, gde je radio na projektu “Better than wether”.

Bio je predavač na Kolumbija univerzitetu i na Univerzitetu Pensilvanija, a držao je predavanja širom sveta. Bio je i direktor istraživanja u firmi Herzog and de Meuron Architects u Bazelu.

Direktor Švajcarskog muzeja arhitekture Andreas Rubi (Ruby) predložio ga je nedavno za predavača u rezidencijalnom programu Ford fondacije u Muzeju moderne umetnosti (MoMA) u Njujorku, ističući izuzetnost njegovih istraživanja u oblasti arhitekrure, urbanizma i umetnosti. Ukazujući da njegova praksa kombinuje akademsku strogost sa umetničkim eksperimentom, te da je rezultirala mnogobrojnim istraživačkim projektima u oblasti arhitekture, Rubi je istakao da se Jovanović bavio širokim rasponom tema – od rata, preko klimatskih promena, pitanja roda, migracija i ksenofobije do pandemijskih uslova. Kao primer Jovanovićeve prakse, naveo je, između ostalog, hibridnu izložbu “D20. Romancing True Power“, istraživanje modernih diktatura i njihovog samodizajna, koje je realizovao sa Ninom Hruščovom, profesorkom međunarodnih odnosa na Novoj školi u Njujorku i urednicom Project Syndicate, inače praunukom bivšeg sovjetskog lidera Nikite Hruščova.

Predavanje Srdana Jovanovića Weissa u MSU Skoplje, u okviru izložbe Treća strana stvarnosti, foto: MSUS

Između ostalog, Jovanovićeva prostorna instalacija “ArchiLeaks” bila je krajem 2019. godine centralni deo izložbe “Treća strana stvarnosti” (Other Scale of Things) u Muzeju savremene umetnosti u Skoplju, čija je kustoskinja bila Ivana Vaseva.

*Naslovna fotografija: Fb

(SEEcult.org)