SLAĐANA PETROVIĆ VARAGIĆ I MIROSLAV KARIĆ predstavljaju
ARHIVU DRAGICE VUKADINOVIĆ ●LIČNI RADOVI – fotografija, film, video
25. novembar – 31. decembar 2021.
Galerija Artget | 20. godina
U 20. jubilarnoj sezoni fotografske Galerije Artget, u kojoj umetnički direktori i direktorke Galerije u prethodnoj deceniji po jednom selektovanom izložbom re-mapiraju domaću scenu, Slađana Petrović Varagić i Miroslav Karić predstavljaju fotografske, filmske i video radove iz Arhive Dragice Vukadinović – Lični radovi.
„Svoj“ pogled na stvari
Značajni su doprinosi domaćoj i regionalnoj sceni savremene vizuelne umetnosti koje beleži profesionalna karijera istoričarke umetnosti Dragice Vukadinović. Među njima je i herojski poduhvat retroaktivnog uspostavljanja Arhive Studentskog kulturnog centra Beograd i pionirska uloga u afirmaciji fotografije. Misiju zacrtanu početkom osamdesetih, kada je pravila otklon od „glavnog toka“ konceptulne umetnosti tražeći svoj „sporedni kolosek“, reklo bi se da je to ostvarila na nepretenciozan način. Zanimljivo je pratiti šta se sve na tom „sporednom koloseku“ odigralo i kako su oni „minorni“ i „manje važni“ mediji koje ona navodi (strip, fotografija, ilustracija) ne samo uvedeni u izlagačku praksu Srećne galerije (SKC), nego su u specifičnom društvenom kontekstu i njenim značajnim doprinosom dobili karakter novog „glavnog toka“. Pripadala je generaciji koja je tragala za drugačijim vidovima diskurzivnosti, ka artikulisanju novog identiteta u vezi sa samim medijima – fotografija, fanzin, muzika (Novi talas, rok), nova scena omladinsko-studentske štampe (Polet, Omladinske novine itd).
Paralelno je razvijala sopstvenu umetničku produkciju koja je retko izlagana u okviru grupnih ad hoc izložbi koje su organizovane u Srećnoj galeriji kao svojevrsni subverzivni komentar na program (velike) Galerije SKC-a. Školovana da čita i tumači vizuelne predstave, Vukadinović pristupa mediju „neopservacijski“ i kroz eksperimentalne postupke. Njen bogati opus, nepoznat javnosti, čine fotografije, 8mm filmovi i video-radovi. Sopstvenu produkciju proteklih pet decenija strukturisala je u lični autorski arhiv, dragocen kako u umetničkom, tako i u kulturološkom smislu.
Prateći njenu pasiju prema mediju fotografije, pratimo razvoj medija i njegove tehnološke promene, ali i kontekst u kome je njen rad nastajao – od vremena kad je fotografija bila „premet želje“, kada je bez posedovanja foto-aparata, fotografisanje bilo „događaj“ po sebi, čin kolektivne inscenacije u automatu za fotografisanje; od upotrebe instant tehnike polaroida; fotografije kao materijalnog objekta, do današnjeg digitalnog zapisa koji više nije Mecov „tihi pravougaonik od papira“ već binarni zapis koji isijava iz ekrana.
Njene prve fotografije photobooths nastaju kao dokumenti performativnih ponašanja i blagog egzibicionizma zajedno sa Gojkom Škarićem, Zoricom Lojpur Bogdanovski, Ljubicom Sekom Stanivuk, Rusomirom Bogdanovskim i Tomislavom Gotovcem. Svedočeći o fascinaciji fotografskim medijem čitave generacije, o autoportretisanju kao činu ogledanja, samopotrvrđivanja ili građenja socijalnog statusa, ove fotografije poseduju i antropološki karakter. Ovakav „foto-konceptualizam“ prema pisanju Džefa Vola tumačimo kao radikalnu kritiku modernističkih autorskih pristupa i estetizacije unutar medija fotografije . Ovaj „…nov, sveži način, izvan istrošenih kriterijuma prema kojima je fotografija samo puko stvaranje slika“ ima primenu i u polaroidu, koji omogućava uvođenje privatnog i intimnog. Jedna od serija polaroida predstavlja dijalog dvoje životnih partnera − Dragice Vukadinović i Gojka Škarića. Tehnika Polaroid 100 (generacija pre SX70), sa mogućnošću duplog eksponiranja, omogućavala im je ekperiment unutar same akcije. Polaroidi predstavljeni na izložbi Foto-sekvence (1979) pod pseudonimom Julijana Negulesku, otkupljeni za Bolnicu „Dragiša Mišović“ su danas zagubljeni, te ova okolnost kroz integrisanje sa tekstom ostvaruje bliskost ideji fotografije kao „anti-objekta“.
Čest motiv autorke je autoportret – kao performativno mesto ili vid auto-terapeutske komunikacije sa slikama sopstva. Par polaroida „Gola i obučena“ iz 1980, predstvalja autorku nagu i odevenu u sedećem položaju, sa čuvenom knjigom Harolda Evansa Pictures on a page: Photo-journalism, graphics and picture editing u naručju, koja je u funkciji identifikacije uloge autorke kao kustoskinje fotografije, dok performativna igra sa odevanjem i svlačenjem, posredno govori o njenoj ludističkoj karakternoj crti i volji da i sama iskušava medij. Dalji uvid u arhiv nas upoznaje sa sklonošću ka autoerotskom, a izrada „uradi sam(a)“ ukazuje na ograničenu dostupnost ovih snimaka pogledima sa strane.
Portreti članova porodice, bliskih prijatelja, kolega i umetnika (iz i oko SKC-a) prisutni su u velikom broju u njenom radu, dok ovu seriju neretko dopunjava foto-beleženje intimnih performativnih omaža pojedinim umetnicima (pr. „Za Eru Milivojevića“). Preneti iz privatnog u javni prostor galerije u vidu instalacije, porodični portreti u autentičnim ramovima, svedoče da krhkost sopstvenog sećanja autorka prevodi u moć kojom oblikuje porodični album. Unutar ovog žanra (i pejzaža) često primenjuje kompozitnu formu, metodu poigravanja sa perspektivom i proširenjem kadra. Posedujući veliko znanje o različitim praksama u istoriji fotografije, često je eskperimentisala u svom radu, bilo u činu snimanja i kadriranja, u kompjuterskoj obradi (foto-montaža, polindrom, diptih, poliptih) ili u korišćenju fotografije (kolaž, asamblaž). Danas je posebno posvećena eksperimentu i manipulaciji pokretne slike (video-diptih, poliptih). Njeni noviji video-zapisi u stilu statičnih opservacijskih video-pejzaža lišeni su prisutva čoveka koji (pre)naseljava njen fotografski kadar i ranu pokretnu sliku, ali jednako predstavljaju simbolički autoportret autorke.
Izložba Dragice Vukadinović u Galeriji Artget 2021. godine predstvalja odlomke njenog arhiva ličnih radova – kompleksne forme u sadržaju i mogućim interpretacijama, budući da nastaje u spletu njenih različitih angažmana i prisutnosti na sceni: kao aktivne učesnice u ovdašnjim kulturno-umetničkim prilikama, posvećene arhivistkinje i kao autorke čija umetnička produkcija tek čeka dalja istraživanja, istorizovanja i pozicioniranja u kontekstima razvoja fotografskog medija i videa kod nas.
Slađana Petrović Varagić, Miroslav Karić
……………………………….
Dragica Vukadinović (Raška, 1949) studije istorije umetnosti završila na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Od 1971. do 2012. radila je u Studentskom kulturnom centru, najpre kao asistentkinja pri Likovnom programu, potom kao kustoskinja u Srećnoj galeriji, te kao urednica Dokumentacionog programa kada retroaktivno uspostavlja programsku arhivu i bazu podataka SKC-a, započinje radove na digitalizovanju građe i uređuje bilten SKiCa. Priređivala je izložbe, producirala radove i pisala o umetnicima kao što su R. Todosijević, Z. Popović, M. Abramović, N. Paripović, E. Milivojević, G. Urkom, D. Papić, N. Bračić, G. Matić, T. Musović, V. Jovanović, D. Vlajić, G. Basarić, K. Bogdanović, V. Macarol, B. Debeljković, I. Jonesko, M. E. Mark, E. Lebovic i dr. Osim u katalozima izložbi pisala je za Moment, Reporter, Fotokino reviju, Svijet, Osmicu, Beoramu, Presarijum, SkiCu, gde je objavljivala tekstove o stripu, fotografiji, grafičkom dizajnu, o slici žene u dnevoj štampi. Osamdesetih godina 20. veka realizovala je YU Konkurs za rok-fotografiju, te podržavala produkciju novotalasnih i rok-fanzina. Za tekst „Mesto u prostoru“ u monografiji Branibor Debeljković, Retrospektiva (Galerija „Nadežda Petrović“, Čačak) dobila je 2002. nagradu za umetničku kritiku „Dr Lazar Trifunović“.
Od 1999. do 2005. radila je na formiranju feminističkog Idok centra AŽIN i uspostavila elektronsku bazu podataka i uređivala bilten Presarijum. Sada se uglavnom bavi fotografijom i videografijom. Imala je dve samostalne izložbe fotografija i učestvovala na nekoliko grupnih. Svoje radove objavljuje na slobodnim internet platformama.
Slađana Petrović Varagić, istoričarka umetnosti. Diplomirala na Filozofskom fakultetu, Univerziteta u Beogradu, na odseku za istoriju umetnosti. Magistrirala na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu, na grupi Studije filma i medija. Kustoskinja i producentkinja u oblasti vuzelnih umetnosti i filma.
Miroslav Karić, istoričar umetnosti. Od 2001. radi kao kustos u Nezavisnoj umetničkoj asocijaciji Remont. Saradnik, koordinator, kustos, PR i autor eseja na preko 20 nacionalnih i međunarodnih projekata u oblasti savremene vizuelne umetnosti. Od 2020. radi kao kustos u Muzeju savremene umetnosti Beograd.
Slađana Petrović Varagić i Miroslav Karić su bili umetnički ko-direktori Galerije Artget (Kulturni centar Beograd) za 2017. godinu.
www.film-art.org/fotodokumenti
***
Izložene fotografije iz foto-automata nastajale su 1974. i 1976. godine tokom višekratnih ad hoc foto-seansi grupe prijatelja: Ljubice Seke Stanivuk, Zorice Lojpur, Gojka Škarića, Rusomira Bogdanovskog, Tomislava Gotovca i Dragice Vukadinović. „Građa“ je ostajala u vlasništvu trenutnog „producentu“, tj. onoga ko je u datom trenutku obezbeđivao kovanice.
Izložene fotografije u tehnici polaroida uglavnom su nastajale kao foto-dijalog između Gojka Škarića i Dragice Vukadiniović, uz povremena gostovanja prijatelja: Ljubice Seke Stanivuk i Goranke Matić, Verice i Mladena Kozomare, Ljiljane Stojčić i dr.
Christian Metz, Photography and Fetish, u October, 1985, str. 81.
Jeff Wall, “‘Marks of Indifference’: Aspects of Photography in, or as, Conceptual Art”, u A.Goldstein, A.Rorimer, Reconsidering the Object of Art, 1965–1975, Los Angeles, 1995, str. 247–267.
Isto.
Foto-sekvence (1979) gerilska „izložba u procesu“, organizovana kao odgovor radnika i prijatelja Srećne galerije na izložbu Sekvence kustosa Ješe Denegrija u Velikoj geleriji SKC, na kojoj su učestvovali Slavko Timotijević, Goranka Matić, Dragica Vukadinović (alias Julijana Negulesku), Miroslav Miša Savić i dr.
